پیشینه جغرافیائی و تاریخی با میان:
بامیان در قسمت شمال و شمالشر ق هزاره جات و در آغوش شاخه های جنوبی هندوکش و شمال کوه بابا ـ در ارتفاع تقریباً سه هزار متر موقعیت دارد. بامیان در بنداهش بنام « بامیکان » و در قرن پنجم قبل از میلاد بنام « فان ـ یانگ » و در سال632 میلادی « فان ـ ین ـ نا » یاد شده است. در اوایل قرن اول میلا دی کوشانی ها به قدرت رسیدند و بامیان مرکز دین بودایی را پیدا نموده کار اعمار بودای 35 متری با معابد و سموچ های اطراف آن در اواخر قرن اول در عصر کنیشکا آغاز و تا قرن دوم میلادی دوام کرد و ساختمان بودای 53 متری ـ مجتمع پیکره های بزرگ و کو چک ـ معابد استوپه ها، سموچ ها و آبدات دیگر چند قرن را احتوا کر ده است. در این دوره بامیان حیثیت مرکز دین بودائی را پیدا کرده اند. پس از دوره کوشانی ها تنی چند بنام شیران بامیان که از احفاد کوشانی و یفتلی بودند در بامیان و حوا شی آن حکو مت میراندند حکمروائی این سلسله قبل از اسلام و مدت ها بعد از آن نیز ادامه یافته است. بامیان روی معبر کاروان رو قدیم میان بلخ و پیشاور بنام راه معروف ابریشم قرار گر فته بود. پیکره های عظیم بودا معابد منقوش و چند ین هزار سموچ بامیان را از نظر آئین و هنر بودائی مشهور ساخته است. مطالعات نشان میدهد در دوره دوم عمر زمین این نواحی همه زیر آب بوده و با عروج کوه های هندوکش و بابا از آب ـ در عصر سوم ـ دیوار های بزرگ طبیعی با صفحا ت بلند افقی و عمودی تشکل کرده است. حکمرانی شیران بامیان توسط غزنویان ساقط و بعد از آن غوری، ها شنسبی ها، خوارزمی ها در بامیان حکومت کردند با شکست خوارزم شاه شهر غلغله توسط لشکر چنگیز خان تخریب و به بامیان آ سیب زیادی وارد گشت. اولاده چنگیز خان چندین قرن در بامیان و دیگر مناطق غرجستان حکومت کردند و بعداً اولاده تیمور لنگ درین ساحه تسلط یافتند و در زمان سلطان حسین بایقرا غرجستان استقلال خود را اعلان کرد و برای مدت هشتاد سال امرای ارغونیه در بامیان و غرجستان حکومت نمودند که بنیان گزار این سلسله امیر ذوالنون ارغون و آخرین فرد این سلسله میرزا شاه حسن ارغون بودند.
با میان دارای آثار تاریخی ذیل است: که عبارتند از شهر غلغله، شهر ضحاک، شهر سرخشک، دره ککرک، دره فولادی و چهلستون، و هم چنان در مربوطات بامیان بند امیر و معدن حاجیگگ نیز قرار دارند بامیان در زمان های احمد شاه درانی، شاه محمود سدوزائی- امیر دوست محمد خان، امیر شیرعلیخان، در جنگ های ذات البینی دست بدست میشد و گاهی استقلال خود را حفظ میکرد و در زمان امیر عبدالرحمن پایگاه نظامی بخش شمالی جنگ ده ساله امیر عبدالرحمن با مردم غرجستان را تشکیل میداد.
بر اساس تقسیمات ملکی سال 1300 شمسی بامیان حاکم نشین درجه اول و مربوط ولایت کابل بود که بعداً وابسته به حکومت اعلی پروان شد و در سال 1338 شمسی بامیان به حکومت اعلی ارتقا یافت و در سال 1343 شمسی تشکیل آن به ولایت ارتقا داده شد که تا هنوز به همان حالت ولایت درجه سوم قرار دارد که کدام تغیری در تشکیل آن بوجود نیامده است. مرکز ولایت، شهر بامیان است ولسوالی یکاولنگ، پنجاب، ورس، شیبر، سیغان، کهمرد مر بوط آن می با شند.
پنجاب بعداز سال 1300 شمسی به مدت تقریباً 40 سال مرکز حکومت کلان دایزنگی بود که حکومت های محلی یکاو لنگ، لعل و سرجنگل، دایکندی، شهرستان و بهسود از لحاظ تشکیلا ت اداری به آن مربوط بودند. قبل از آن تاریخ مرکز حکومت کلان دایزنگی خوردک تخته قرار داشت.
حاکميت هاي مستبد با آگاهي تمام سعي نمودند تا هزاره ها را از لحاظ اداري، سياسي و فرهنگي در بحران و محروميت نگهدارند. پس يک جامعهء بحران زده، فقير وابسته به اقتصاد بدوي، محصور با طبيعت سرد و خشن، فاقد مرز هاي بيروني، به ساده گي مي تواند محل تاخت و تاز نظام هاي، خود کامه و مستبد، واقع گردد.
مردم هزاره را آگاهانه پارچه، کرده اند. عده ای را به نام اسماعيليه، عده ای را به نام سني و عده ای را به نام شيعهء اثني عشر، از هم جدا کرده اند، تا با اين نفاق بتوانند از حضور جمعي و تاريخي هزاره ها جلوگيري نمايند. بهترين زمين هاي هزاره جات را به غير هزاره توزيع کرده اند.
در ساختارهاي اداري سرزمين جامعهء هزاره، تغيرات فاحش وارد کرده و تقريباً همه ولايات هزاره نشين را درساختار هاي ديگر مناطق شامل ساختند تا از وحدت سرزمين هزاره ها به مثابه يک " ايالت " جلو گيري نموده باشند. به اين هم بسنده نکردند، بلکه همه ساله، کوچيها را از آن سوي مرزها به هزاره جات کشانيدند تا مواشي آنها از علفچرهاي اين مناطق، استفاده کنند.
ـ مقاله آقای ابشین تحت عنوان بامیان در ادوار مختلف تا ر یخ، منتشره در شماره، 35 ماهنامه وزین ندای هزارستان، ماه حوت سال 1382 شمسی چاپ آلمان.
No comments:
Post a Comment